به گزارش رسپار اقتصادی؛ در سال‌های اخیر، عدم تعادل در عرضه و تقاضای خودرو، باعث شد تا فروش خودروسازان بر بستر بخت آزمایی یا همان قرعه کشی رقم بخورد؛ فضایی که بیشتر به سود دلالان بود و مردم عادی محروم از دریافت خودرو به نرخ مصوب؛ بنابراین، سیاست گذار برای برچیده شدن قرعه کشی، اعلام کرد قصد دارد سامانه‌ای با نام “سامانه یکپارچه تخصیص خودرو” رونمایی کند.
در آغاز یعنی خردادماه سال گذشته، این سامانه کلید خورد و در اتفاقی عجیب، اعلام نتایج با حاشیه‌ای خاص و منحصر رقم خورد، به گونه‌ای که نام برخی به عنوان منتخبان اصلی اولین فروش خودرو در قالب سامانه جدید اعلام شد، اما وقتی می‌خواستند برای واریز وجه خودرو یا مبلغ علی‌الحساب اقدام کنند، موفق به واریز نشدند، چون با پیام “شما جزو منتخبین رزرو قرعه‌کشی این دوره سامانه یکپارچه تخصیص خودرو هستید” مواجه شدند.
اما این تجربه تلخ، باعث نشد تا سامانه یکپارچه به پایان راه برسد و در چند ماه بعد، یعنی اواخر سال گذشته، وزارت صمت از بزرگ ترین فروش خودرویی در این سامانه خبر داد و در مرحله اول بیش از ۹۰۰ هزار تن نام نویسی کردند و اعلام شد، مرحله دوم در اردیبهشت ماه برگزار می‌شود؛ مرحله ای که ایران خودرو حضور نداشت و شرکت‌های سایپا، کرمان موتور، فردا موتورز و مدیران خودرو ۲۳ محصول خود را عرضه نمودند.
این دو مرحله در شرایطی برگزار شد که با توجه به هیجان خرید خودرو، مسئولان صمت از مرحله سوم در آینده خبر دادند؛ وعده‌ای که پیش از تحقق آن، حواشی مرحله اول و دوم را به دنبال داشت، چون بسیاری از ثبت نام کنندگان در این دو مرحله اعلام انصراف کردند. اتفاقی که باعث شد ظرفیت‌های خالی رونمایی شوند؛ بنابراین، به دنبال افزایش انصرافی‌ها در سامانه یکپارچه خودرو، این سامانه در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: امکان ویرایش اولویت‌بندی برای متقاضیان خودرو در اولین و دومین دوره سامانه یکپارچه ـ که موعد تحویل ١۴٠٣ بود ـ فراهم شد. همچنین نام نویسی ظرفیت‌های خالی موجود خودروسازان، دوباره با شرایط جدید و از طریق این سامانه از روز دوشنبه ۲۰ شهریور ماه تا روز پنجشنبه ۲۳ شهریور ماه انجام خواهد شد.
افزایش انصرافی‌ها در سامانه یکپارچه خودرو، گمانه زنی‌هایی در خصوص احتمال پایان کار سامانه یکپارچه را تقویت کرد، چون دیگر خبری از تقاضای قابل توجه نبود و روی کاغذ مرحله سوم قابلیت اجرایی شدن نداشت و به دلیل افت قیمت‌ها در بازار خودرو و افزایش فروش خودرو در بازار، متقاضی که چندین ماه در انتظار دریافت خودرو از کارخانه باشد، وجود ندارد؛ بنابراین با این اتفاقات، مرحله سوم فروش در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
اما در این میان، سوال مهمی نیز مطرح شد؛ اینکه مسئولیت این سامانه به عهده چه کسی است؛ وزارت صمت یا شورای رقابت؟!
از یک سو عباس علی‌آبادی، وزیر صمت گفته که «سامانه یکپارچه خودرو متعلق به وزارت صمت نیست و به شورای رقابت تعلق دارد.» این گفته وزیر صمت در واکنش به پرسشی مبنی بر زمان دور سوم فروش خودرو از مسیر سامانه یکپارچه بود که وی تاکید کرد: «در مورد ثبت نام جدید در سامانه یکپارچه اطلاعی ندارم و آن را شورای رقابت می‌داند.» در واکنش به این اظهارات نیز، سپهر دادجوی توکلی، مدیر مرکز ملی رقابت، تاکید کرد: «براساس مصوبه کارگروه خودروی شورای رقابت، مسئولیت سامانه یکپارچه عرضه خودرو بر عهده وزارت صمت است.»
وزیر صمت، گفته «سامانه یکپارچه خودرو متعلق به وزارت صمت نیست و به شورای رقابت تعلق دارد». یک مدیر در این شورا نیز تاکید کرده: براساس مصوبه کارگروه خودروی شورای رقابت، مسئولیت سامانه یکپارچه عرضه خودرو بر عهده وزارت صمت است.
بنابراین تا به امروز و در فضای پاسکاری مسئولان برای قبول مسئولیت سامانه یکپارچه فروش خودرو، مردم در انتظار فروش مرحله سوم خودرو در سامانه یکپارچه سرگردان هستند. همان طور که اشاره شد، وزیر صمت در این باره گفته است: درباره ثبت‌نام جدید هم اطلاعی ندارم، باید از شورای رقابت بپرسید.»
وضعیتی که باعث شده تا مدیر روابط عمومی شورای رقابت بگوید: اجرای مراحل بعدی سامانه یکپارچه عرضه منوط به وجود تقاضا و مشتری است و در حال حاضر با مازاد عرضه مواجه هستیم؛ بنابراین، مرحله سوم زمانی خواهد بود که متقاضی وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: تاکنون در دو مرحله، عرضه محصولات خودروسازان تا سال ۱۴۰۳ و حتی امکان تغییر اولویت از ١۴٠٣ به ١۴٠٢ فراهم شده است؛ بنابراین، بهتر است فعلا تمرکز خود را روی ایفای به موقع تعهدات با توجه به سهمیه‌ها بگذاریم؛ اما به هر روی محدودیت و معذوریتی برای دور سوم عرضه وجود ندارد و چنانچه مشتری و متقاضی باشد، مراحل بیشتر هم برگزار و اجرایی خواهد شد.
در مجموع؛ به نظر می‌رسد فعلا خبری از مرحله سوم فروش خودرو در سامانه یکپارچه نباشد و باید منتظر تعیین تکلیف انصرافی‌ها از دو مرحله قبل باشیم. از سوی دیگر، وزارت صمت و شورای رقابت نیز حاضر به قبول مسئولیت این سامانه و شفاف سازی در خصوص عملکرد این سامانه نیستند؛ اما یک سوال مهم: در شرایط کنونی و با توجه به افت قیمت‌ها در بازار خودرو و افزایش فروشنده در این بازار و همچنین تداوم واردات خودرو‌های صفر کیلومتر ـ البته با سرعت کم ـ آیا عمر فروش یکپارچه خودرو به پایان رسیده است؟!
