به گزارش رسپار اقتصادی؛ در سال‌های اخیر، تامین ارز زائران اربعین برای سفر به کشور عراق، یکی از چالش‌های بانک مرکزی بوده است. به گونه‌ای که همواره این نگرانی وجود داشت که با آغاز سفر هم وطنان به کشور عراق در ایام محرم و اربعین، با توجه به تقاضا برای خرید ارز، نرخ دلار با افزایش مواجه شود.
به گونه‌ای که در یکی از این سال ها، عبدالناصر همتی رئیس کل وقت بانک مرکزی در این باره اظهار داشت: “با توجه به تجربه تلخ سال گذشته در جریان توزیع ارز در داخل عراق، زائران عزیزی که نیاز به ارز دارند می‌توانند از هم اکنون از بانک‌ها و صرافی‌های مجاز نسبت به تهیه آن اقدام نمایند. ” و یا در سال ۱۳۹۸، رئیس کل وقت بانک مرکزی در خصوص اظهارات مدیر اجرایی ستاد مرکزی اربعین در مورد پیشنهاد تخصیص ۱۰۰ هزار دینار عراقی به هر زائر، با اظهار بی‌اطلاعی از این موضوع گفته بود: “ما اساساً دینار عراق در اختیار نداریم که بخواهیم به زائران واگذار کنیم و تأکید می‌کنم بحث قیمت‌گذاری هم مطرح نیست لذا زائران دلار یا یورو، هر چه را که می‌توانند از طریق بازار و صرافی‌ها باید تأمین کنند. “.
اما با توجه به تجربه این سال‌ها و سیاستی که تاکید داشت نیاز ارزی زائران اربعین با دلار تامین شود و در نهایت فشار تقاضا به بازار ارز و تشکیل صفوف خرید دلار، امسال بانک مرکزی رویکرد متفاوتی را در پیش گرفت. به گونه‌ای که فرزین رئیس کل بانک مرکزی در خصوص تامین نیاز ارزی زائران اربعین برای سفر به کشور عراق اظهار داشت: “امسال تصمیم‌مان این است که ارز اربعین را به شکل دینار پرداخت کنیم و دیگر مانند سال‌های گذشته، دلار یا یورو نمی‌دهیم. بر اساس این تصمیم به هر زائر ۲۰۰ هزار دینار خواهیم داد و مردم می‌توانند از طریق بانک‌های عامل مراجعه کنند و ارز اربعین خود را خریداری کنند. “.
اما در همان روز‌های نخست مطرح شدن چنین تصمیمی، برخی فعالان بازار ارز ابراز نگرانی داشتند از این بابت که اساسا بانک مرکزی از چه منبعی می‌خواهد ارز اربعین را به صورت دینار تهیه و عرضه کند و در نتیجه احتمالا امسال هم شاهد ورود تقاضا برای خرید دلار در بازار غیررسمی و رشد نرخ ارز آزاد خواهیم بود.
با این وجود، با آغاز رسمی فروش ارز اربعین به صورت دینار در شعب بانک‌های اعلام شده، برخی مشکلات باعث کندی فرآیند فروش ارز به زائران شد، اما با همراهی مسئولان مرتبط، مشکلاتی همچون الزام ثبت نام در سامانه سماح بر طرف شد و ضرورتی برای ثبت نام وجود نداشت؛ بنابراین با فروش ارز اربعین در محدوده ۳۱ هزار و ۵۴۴ ریال برای هر یکصد دینار عراق، متقاضیان بدون نیاز به خرید دلار در بازار غیررسمی نیاز ارزی خودشان را تامین کردند.
آن گونه که بانک مرکزی اعلام کرده است در این دوره زمانی، یک میلیون و ۸۰ هزار زائر ارز اربعین را دریافت کردند که نسبت به سال گذشته، چهار برابر بیشتر بوده است. رقمی در حدود ۱۸۰ میلیارد اسکناس دینار عراق که بدون فشار به بازار آزاد و تغییر قابل توجه نرخ دلار و سایر ارزها، نیاز ارزی زائران اربعین را تامین کرد و توانست دلار را از سبد زائران کربلا حذف و دینار را جایگزین آن کند.
حال باید دید با توجه به آزمون نسبتا موفقیت آمیز بانک مرکزی در راستای جایگزینی دینار به جای دلار برای سفر به عراق در ایام اربعین، این تجربه می‌تواند برای سایر فصول سال و همچنین سایر کشور‌های همسایه (با ارز ملی کشور مقصد) مورد استفاده قرار بگیرد؟
بررسی‌های رسپار اقتصادی نشان می‌دهد که سیاست گذار ارزی در تلاش است تا در ادامه سال جاری نیز برای افرادی که قصد سفر به عراق از مقصد شهر‌های کشورمان را دارند، نیاز ارزی آن‌ها را با استفاده از دینار عراق تامین کند. اقدامی که شنیده شده برای کشور‌هایی همچون ترکیه و امارات نیز در دستور کار است و با ایجاد بستر مناسب و همکاری مقامات بانکی و ارزی این کشورها، در سال آینده عملیاتی شود تا مسافران ایرانی به مقصد ترکیه و امارات، برای نیاز ارزی خودشان، به سراغ دلار و تبدیل آن به سایر ارزها نروند و در عوض با رویکردی مشابه ارز اربعین، بتوانند لیر ترکیه و یا درهم امارات را تهیه کنند. به عبارت دیگر، نیاز ارزی متقاضیان با ارز همان کشور مقصد تامین خواهد شد. تدبیری که باعث کاهش هزینه‌های تبدیل ارز در کشور مقصد خواهد شد.
