بیماری‌های قلبی و هرآنچه باید بدانید!
با توجه به سبک زندگی مدرن و افزایش بروز انواع بیماری‌های قلبی، تصمیم گرفتیم در مورد این بیماری در مجله‌ی سلامت دکتر تو صحبت کنیم. در این سری مقالات به بررسی بیماری‌های قلبی می‌پردازیم.
مقالات بیماری‌های قلبی در ۴ عنوان زیر در مجله‌ی سلامت دکتر تو منتشر می‌شوند:
- آشنایی با عوامل خطر و انواع مختلف بیماری‌های قلبی
- ۱۰ راه پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی
- علائم و راه‌های تشخیص بیماری‌های قلبی
- راه‌های درمان بیماری‌های قلبی
این مقاله با عنوان “آشنایی با عوامل خطر و انواع مختلف بیماری‌های قلبی” اولین مقاله از سری مقالات بیماری‌های قلبی است که به شرح مفصل آن می‌پردازیم:
سیر کلی بیماری‌های قلبی
عوامل خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، باعث التهاب و تحریک پوشش داخلی عروق کرونر می‌شوند. با گذشت زمان، کلسترول موجود در جریان خون می‌تواند در مناطق ملتهب جمع شده و تشکیل پلاک را آغاز کند. این پلاک می‌تواند رشد کند و قطر شریان را باریک کند. اگر شریان ۴۰ تا ۵۰ درصد باریک شود، جریان خون به اندازه‌ای کاهش می‌یابد که باعث ایجاد علائم آنژین یا درد قلبی می‌شود.
در برخی شرایط، پلاک می‌تواند پاره شود و منجر به تشکیل لخته‌ی خون در شریان کرونر شود. این لخته می‌تواند به طور کامل شریان را مسدود کند. این موضوع مانع از رسیدن خون غنی از اکسیژن به عضله‌ی قلب می‌شود و قسمتی از عضله‌ی قلب که بعد از انسداد قرار دارد، شروع به مردن می‌کند. این وضعیت سکته‌ی قلبی یا حمله‌ی قلبی نامیده می‌شود.
اگر این حالت به سرعت شناسایی و درمان نشود، قسمت آسیب دیده‌ی عضله نمی‌تواند دوباره زنده شود و در نهایت می‌میرد. بافت اسکار جایگزین بافت مرده می‌شود. در دراز مدت، این بافت اسکار توانایی پمپاژ قلب را به طور موثر کاهش می‌دهد و منجر به کاردیومیوپاتی ایسکمیک شود.
عضله‌ی قلب که به شکل کافی خونرسانی نشود، تحریک پذیر می‌شود و ممکن است تکانه‌های الکتریکی را به طور طبیعی هدایت نکند. این موضوع می‌تواند منجر به ریتم الکتریکی غیر طبیعی قلب (آریتمی) از جمله تاکی کاردی بطنی و فیبریلاسیون بطنی شود. آریتمی‌های قلبی با مرگ ناگهانی قلب همراه هستند.
عوامل خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی
موارد بسیاری وجود دارد که می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهند. برخی از این عوامل خطر، قابل کنترل هستند، اما عوامل خطر بسیاری وجود دارد که نمی‌توان آن‌ها را کنترل کرد.
با افزایش سن، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی نیز افزایش می‌یابد. مردان با سن ۴۵ سال و زنان با سن ۵۵ سال، در معرض خطر بیش‌تری قرار دارند.
برخی از عوامل، ممکن است باعث ایجاد تفاوت‌هایی در خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در زنان نسبت به مردان شود. به عنوان مثال، استروژن باعث محافظت از زنان در برابر بیماری‌های قلبی می‌شود. اما دیابت خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را در زنان بیش‌تر از مردان افزایش می‌دهد.
-
سابقه‌ی خانوادگی
اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده در سنین پایین (مردان با سن کم‌تر از ۴۵ سال و زنان با سن کم‌تر از ۵۵ سال) به بیماری قلبی مبتلا شده باشد، شما در معرض خطر بیش‌تری برای ابتلا به این بیماری قرار دارید.
گروه‌های خاصی از افراد، بیش‌تر از سایر گروه‌ها در معرض ابتلا به بیمار‌های قلبی قرار دارند. آمریکایی‌های آفریقایی تبار، بیش‌تر از سفید پوستان به انواع بیماری‌های قلبی مبتلا می‌شوند. در حالی که آمریکایی‌های اسپانیایی تبار کم‌تر به این بیماری مبتلا می‌شوند. میزان ابتلا به بیماری‌های قلبی در برخی از گروه‌های آسیای شرقی کم است در حالی که در آسیای جنوبی بالا است.
-
سایر عوامل خطر
برخی عوامل خطر، احتمال ایجاد پلاک در عروق کرونر (عروقی که به عضله‌ی قلب خون رسانی می‌کنند) را افزایش می‌دهند و باعث باریک شدن آن‌ها می‌شوند. آترواسکلروز (آترو به معنای پلاک و اسکلروز به معنای سخت شدن است) اصطلاحی است که این شرایط را توصیف می‌کند. از آنجا که بیماری‌های قلبی، بیماری شریان‌های محیطی و سکته، عوامل خطر یکسانی دارند، ابتلا به یکی از این بیماری‌ها، خطر ابتلا به ۲ بیماری دیگر را نیز افزایش می‌دهد. عواملی که افراد را در معرض خطر بیماری قلبی قرار می‌دهند عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- دیابت
- چاقی
- سابقه‌ی پره اکلامپسی در دوران بارداری (مسمومیت بارداری)
- کمبود تحرک و فعالیت بدنی
- سطح استرس و اضطراب بالا
انواع بیماری‌های قلبی
مهمترین انواع بیماری‌های قلبی که از طرق مختلف بر قلب تاثیر می‌گذارند را در این جا بخوانید:
۱: بیماری عروق کرونر
بیماری عروق کرونر، از رایج‌ترین انواع بیماری‌های قلبی است. وقتی عروقی که به عضله‌ی قلب خون می‌رسانند با پلاک مسدود می‌شوند، بیماری عروق کرونر ایجاد می‌شود. این امر باعث سفت و سخت شدن عروق قلبی می‌شود. هنگامی که دیواره‌ی داخلی شریان آسیب ببیند، رسوبات چربی (پلاک) ساخته شده از کلسترول و سایر مواد زائد سلولی، تمایل به جمع شدن در محل آسیب دارند. این فرآیند تصلب شرایین نامیده می‌شود. اگر سطح پلاک شکسته یا پاره شود، سلول‌های خونی به نام پلاکت، در محل جمع شده و سعی در ترمیم عروق دارند. این توده می‌تواند شریان را مسدود کرده و منجر به حمله‌ی قلبی شود. در ادامه در مورد حمله‌ی قلبی و علائم آن توضیح خواهیم داد.
تجمع پلاک می‌تواند این عروق را باریک کرده و باعث کاهش جریان خون در قلب می‌شود. در نهایت، کاهش جریان خون ممکن است باعث درد قفسه‌ی سینه (آنژین)، تنگی نفس یا سایر علائم و نشانه‌های بیماری عروق کرونر شود.
بیماری عروق کرونر توسط عوامل مختلفی ایجاد می‌شود، از جمله: سیگار کشیدن، فشار خون بالا، کلسترول بالا، مقاومت به انسولین یا دیابت، فعال نبودن (بی تحرکی) و رژیم غذایی ناسالم.
داروهایی که برای درمان عروق کرونر استفاده می‌شوند عبارتند از: آسپرین، داروهای کاهنده‌ی کلسترول، مسدود کننده‌های بتا، مسدود کننده‌های کانال کلسیم، نیتروگلیسیرین، مهار کننده‌های ACE و مسدود کننده‌ی گیرنده‌های آنژیوتانسین ۲ (ARB). در مقاله‌ی راه‌های تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی، در مورد این داروها توضیحات کاملی ارائه شده است.
۲: نقص مادرزادی قلب
از انواع بیماری‌های قلبی، می توان به نقص مادرزادی قلب اشاره کرد. بسیاری از نقایص مادرزادی قلب علائم و نشانه‌های کمی ایجاد می‌کنند یا هیچ علائمی ندارند. اغلب آن‌ها تا زمانی که کودک بزرگ‌تر شود، تشخیص داده نمی‌شوند. نقایص شدید قلبی، در دوران بارداری یا بلافاصله پس از تولد پیدا می‌شوند. از علائم نقص مادرزادی قلب می‌توان به تنفس سریع و پی در پی، سیانوز (رنگ مایل به آبی روی پوست، لب‌ها و ناخن‌های انگشت)، خستگی، مشکل در تغذیه، وزن کم هنگام تولد، درد قفسه‌ی سینه، تاخیر در رشد و گردش خون ضعیف، اشاره کرد.
انواع مختلفی از نقص مادرزادی قلب وجود دارد، از جمله:
- دریچه‌های غیرطبیعی قلب (دریچه‌ها به درستی باز نمی‌شوند یا نشتی خون وجود دارد)
- نقایص سپتال یا دیواره (سوراخی در دیواره‌ی بین حفره‌های تحتانی یا فوقانی قلب وجود دارد)
- آترزیا (یکی از دریچه‌های قلب وجود ندارد)
- فقدان بطن
- تنگی دریچه‌ی آئورت (AVS)
- نقص دیواره‌ی بین دهلیزی (ASD)
- کوآرکتاسیون آئورت (CoA)
- نقص کامل کانال دهلیزی بطنی (CAVC)
- جابجایی عروق بزرگ
- ناهنجاری ابشتین
- سندرم هیپوپلاستیک قلب چپ
- باز ماندن مجرای شریانی (PDA)
- آترزی دریچه‌ی ریوی
- تنگی دریچه‌ی ریوی
- نقص در یک بطن منفرد
- تترالوژی فالوت
- اتصال غیرطبیعی ورید ریوی (TAPVC)
- آترزی درچه‌ی سه لتی
- نقص دیواره‌ی بین بطنی (VSD)
اگرچه بسیاری از کودکان مبتلا به نقص مادرزادی قلب نیازی به درمان ندارند، اما برخی از آن‌ها باید درمان شوند. درمان می‌تواند شامل داروها، جراحی و پیوند قلب باشد. روش درمانی به نوع نقص، شدت، سن کودک، اندازه‌ی کودک و سلامت عمومی وی بستگی دارد.
از عوامل خطر بروز نقص‌های مادرزادی قلب می‌توان به این موارد اشاره کرد: اختلالات ژنتیکی در جنین، سرخچه، دیابت در مادر، مصرف الکل و کشیدن سیگار.
بیماری‌های مادرزادی قلب به وسیله‌ی معاینه و گرفتن شرح حال، نوار قلب، اکوکاردیوگرافی، عکس اشعه‌ی ایکس از قفسه‌ی سینه، آنژیوگرافی، سی تی اسکن قلب و MRI تشخیص داده می‌شوند.
۳: آریتمی
آریتمی به ضربان قلب نامنظم اشاره دارد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تکانه‌های الکتریکی هماهنگ کننده‌ی ضربان قلب به درستی کار نکنند. در نتیجه، قلب ممکن است خیلی سریع، خیلی آهسته یا نامنظم می‌تپد. انواع مختلفی از آریتمی وجود دارد، از جمله:
- تاکی کاردی (ضربان قلب سریع)
- برادی کاردی (ضربان قلب آهسته)
- انقباضات زودرس (ضربان قلب زودتر از موعد)
- فیبریلاسیون دهلیزی (نوعی ضربان قلب نامنظم است)
- تپش قلب
۴: گشاد شدن قلب یا کاردیومیوپاتی اتساعی
از انواع بیماری‌های قلبی می توان به کاردیومیوپاتی اتساعی اشاره کرد. در کاردیومیوپاتی اتساعی، حفره‌های قلب به خصوص بطن چپ، گشاد می‌شوند. به این معنی که عضله‌ی قلب کشیده و نازک می‌شود. در نتیجه، قلب ضعیف می‌شود و نمی‌تواند خون را به درستی پمپ کند. این امر می‌تواند منجر به آریتمی، لخته شدن خون در قلب و نارسایی قلبی شود. این بیماری بیش‌تر در بزرگسالان ۲۰ تا ۶۰ سال دیده می‌شود.
بسیاری از افراد مبتلا به کاردیومیوپاتی اتساعی، هیچ علائمی ندارند. برخی افراد فقط علائم جزئی را تجربه می‌کنند و زندگی عادی دارند. علائم گشاد شدن قلب در هر سنی ممکن است رخ دهد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تنگی نفس
- تورم پاها
- خستگی
- افزایش وزن
- غش کردن
- تپش قلب (بال زدن در قفسه‌ی سینه به دلیل ریتم غیر طبیعی قلب)
- سرگیجه یا سبکی سر
- درد یا فشار قفسه‌ی سینه
- مرگ ناگهانی
به دلیل تجمع خون، خون در قلب لخته می‌شود. اگر لخته‌ی خون از جای خود حرکت کند، می‌تواند در وارد عروق مغزی شود و باعث سکته‌ی مغزی شود. لخته‌خون همچنین می‌تواند مانع جریان خون به ارگان‌های شکمی یا پاها شود.
عوامل مختلفی می‌توانند منجر به گشاد شدن قلب شوند. از جمله: بیماری شدید عروق کرونر، اعتیاد به الکل، اختلالات تیروئیدی، دیابت، عفونت‌های ویروسی قلب، ناهنجاری دریچه‌ی قلب، داروهایی که به قلب آسیب می‌رسانند، فشار خون کنترل نشده، مصرف کوکائین و آمفتامین، آسیب به عضله‌ی قلب در اثر حمله‌ی قلبی، سابقه‌ی خانوادگی کاردیومیوپاتی اتساعی، التهاب عضله‌ی قلب در اثر اختلالات سیستم ایمنی بدن مانند لوپوس، اختلالات عصبی عضلانی مانند دیستروفی عضلانی، عوارض بارداری در ماه آخر و سموم خاصی مانند کبالت.
۵: سکته‌ی قلبی
از رایج ترین انواع بیماری‌های قلبی سکته است. سکته‌ی قلبی که با عنوان حمله‌ی قلبی نیز شناخته می‌شود، به معنای قطع جریان خون به قسمتی از قلب یا کل قلب است. این موضوع می‌تواند به بخشی از عضله‌ی قلب آسیب برساند یا آن از بین ببرد. شایع‌ترین علت حمله‌ی قلبی ایجاد پلاک یا لخته‌ی خون در شریان کرونر است. همچنین اگر یک شریان به طور ناگهانی تنگ شود یا دچار اسپاسم شود، سکته‌ی قلبی می‌تواند رخ دهد.
سکته‌ی قلبی باعث ایجاد علائمی مانند درد قفسه‌ی سینه، درد بالاتنه، تعریق، حالت تهوع، خستگی، سبکی سر یا سرگیجه و مشکل در تنفس می‌شود.
عوامل خطر سکته‌ی قلبی عبارتند از: سن، سابقه‌ی خانوادگی بیماری قلبی، فشار خون بالا، چاقی، دیابت، نژاد، سیگار کشیدن، کلسترول بالا، چاقی، ورزش نکردن، رژیم غذایی نامناسب، مصرف الکل و استرس است.
۶: نارسایی قلبی
وقتی فردی دچار نارسایی قلبی می‌شود، قلب همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد اما آن طور که باید کار نمی‌کند. نارسایی قلبی می‌تواند ناشی از بیماری شریان کرونر درمان نشده، فشار خون بالا، آریتمی و سایر بیماری‌ها باشد. این شرایط می‌تواند بر توانایی پمپاژ قلب تاثیر بگذارد. نارسایی قلبی می‌تواند تهدید کننده‌ی زندگی باشد. اما تشخیص و درمان زودهنگام نارسایی قلبی می‌تواند از بروز عوارض، جلوگیری کند.
نوع نارسایی قلبی وجود دارد: نارسایی قلبی چپ، باعث تجمع مایعات در ریه‌ها شده و باعث تنگی نفس می‌شود. نارسایی قلبی سمت راست، باعث تجمع مایعات در داخل شکم و پاها شده و منجر به تورم می‌شود.
علائم و نشانه‌های نارسایی قلبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تنگی نفس هنگام تحرک و یا دراز کشیدن
- خستگی و ضعف شدید
- غش کردن
- تورم در پاها یا مچ پا
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- کاهش توانایی ورزش
- سرفه مداوم یا خس خس سینه با خلط سفید یا صورتی مایل به خون و کف دار
- افزایش نیاز به ادرار در شب
- ورم شکم (آسیت)
- افزایش وزن بسیار سریع در اثر احتباس مایعات
- کمبود اشتها
- حالت تهوع
- مشکل در تمرکز یا کاهش هوشیاری
- نفس تنگی ناگهانی و شدید
- اگر نارسایی قلبی ناشی از حمله‌ی قلبی باشد، فرد ممکن است درد قفسه‌ی سینه داشته باشد.
۷: کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک
در کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک که یک بیماری ارثی است، عضله‌ی قلب به طور غیر طبیعی ضخیم می‌شود و انقباضات سخت می‌شود. این امر بر توانایی قلب در خونگیری و پمپاژ خون تاثیر می‌گذارد. در برخی موارد، انسداد نیز رخ می‌دهد. در صورت وجود این بیماری در یکی از والدین، شانس ابتلای هر یک فرزندان، ۵۰ درصد است.
کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک غالبا تشخیص داده نمی‌شود زیرا بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری علائم کمی دارند و در صورت ابتلا به این بیماری، می‌توانند زندگی عادی و بدون مشکلی داشته باشند. طبق نظر انجمن قلب آمریکا (AHA)، کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک دلیل اصلی مرگ قلبی در میان ورزشکاران و افراد زیر ۳۵ سال است.
علائم و نشانه‌های کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک ممکن است شامل ۱ یا چند مورد زیر باشد:
- درد قفسه‌ی سینه به ویژه در حین ورزش
- غش کردن به ویژه در حین ورزش یا فقط بعد از ورزش
- سوفل قلبی که ممکن است پزشک هنگام گوش دادن به قلب آن را تشخیص دهد
- احساس ضربان قلب سریع یا لرزاننده (تپش قلب)
- تنگی نفس خصوصا در حین ورزش
- خستگی
- آریتمی (ریتم غیر طبیعی قلب)
- سرگیجه یا سبکی سر
- غش (سنکوپ)
- تورم در پاها، شکم و رگ‌های گردن
هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگیری از کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک وجود ندارد. اما شناسایی بیماری، به درمان و جلوگیری از عوارض مهم کمک می‌کند. افراد مبتلا به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک، معمولا برای سازگاری با بیماری خود نیاز به تغییر در سبک زندگی مانند محدود کردن فعالیت خود دارند.
۸: نارسایی دریچه‌ی میترال
این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که دریچه‌ی میترال در قلب به اندازه‌ی کافی محکم بسته نمی‌شود و خون دوباره به قلب باز گردد. در نتیجه، خون نمی‌تواند به طور موثر از قلب به سراسر بدن پمپ شود. علاوه بر این ممکن است خون وارد رگ‌های منتهی به ریه‌ها شود و باعث تجمع مایعات در ریه‌ها و در نتیجه تنگی نفس شود. با گذشت زمان، قلب می‌تواند بزرگ شود و نتیجه آن نارسایی قلبی باشد.
نارسایی دریچه‌ی میترال اغلب خفیف است و به آرامی پیشرفت می‌کند. فرد ممکن است سال‌ها هیچ علائمی نداشته باشد و از داشتن این بیماری غافل باشد و حتی ممکن است بیماری پیشرفت نکند. علائم و نشانه‌های نارسایی دریچه‌ی میترال، که به شدت آن و سرعت پیشرفت بیماری بستگی دارد، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- صدای غیر طبیعی قلب (سوفل قلب) که از طریق استتوسکوپ یا گوشی پزشکی شنیده می‌شود.
- تنگی نفس، به ویژه هنگامی که فعالیت شدید یا زمانی که فرد دراز کشیده است.
- خستگی
- تپش قلب، احساس ضربان قلب سریع و متلاطم
- تورم پا
دلایل نارسایی دریچه‌ی میترال ممکن است شامل این موارد باشد: افتادگی دریچه میترال، آسیب به تارهای بافتی قلب، تب روماتیسمی، اندوکاردیت یا عفونت دریچه‌ی میترال، حمله‌ی قلبی، ناهنجاری عضله‌ی قلب (کاردیومیوپاتی)، ضربه یا آسیب، استفاده‌ی طولانی مدت از برخی داروهای خاص، پرتودرمانی در ناحیه‌ی قفسه‌ی سینه و فیبریلاسیون دهلیزی.
۹: تنگی آئورت
در تنگی آئورت، دهانه‌ی دریچه‌ی آئورت بسیار باریک است و جریان خون را از بطن چپ به آئورت محدود می‌کند. همچنین می‌تواند فشار موجود در دهلیز چپ را تحت تاثیر قرار دهد.
شایع‌ترین علت تنگی آئورت در جوانان، نقص مادرزادی است که در آن، دریچه‌ی آئورت به جای ۳ لت فقط دو لت دارد. به آن دریچه‌ی آئورت دو لتی گفته می‌شود. تنگی آئورت در افراد مسن (پس از ۶۰ سالگی شروع می‌شود) در اثر ایجاد زخم و تجمع کلسیم در لبه‌ی دریچه آئورت ایجاد می‌شود.
بسیاری از افراد مبتلا به تنگی آئورت، علائم قابل توجهی را تجربه نمی‌کنند تا زمانی که مقدار جریان خون به میزان زیادی کاهش یابد. علائم تنگی آئورت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد قفسه‌ی سینه
- ضربان قلب سریع و تکان دهنده
- مشکل در تنفس یا احساس تنگی نفس
- احساس سرگیجه یا سبکی سر
- غش کردن
- مشکل در راه رفتن در مسافت‌های کوتاه
- تورم پا
- مشکل در خوابیدن یا نیاز به خوابیدن در حالت نشسته
- کاهش سطح فعالیت یا کاهش توانایی انجام فعالیت‌های عادی منبع: Myocarditisfoundation، medlineplus، medicalnewstoday، medicinenet، webmd، mayoclinic، cdc، clevelandclinic، healthline
